Ejlat

Ejlat (hebr. אילת; arab. إيلات ) to portowe miasto położone w Dystrykcie Południowym. Jest najdalej położonym na południe miastem Izraela - leży w południowej części pustyni Negew, na południe od kibucu Eilot. Jednocześnie jest jedynym izraelskim portem morskim nad Zatoką Akaba (Morze Czerwone). Jest to ważny ośrodek przemysłowy graniczący z egipską wsią Taba i jordańskim miastem portowym Akaba.

Ejlat jest miastem o największej ilości słonecznych dni w Izraelu. Trudno zobaczyć tu chmury, tylko nieliczne mogą pojawić się zimą. Suchy klimat pustynny jest w Ejlacie złagodzony przez wpływ ciepłego morza. Temperatury często przewyższają 40°C (104°F) latem, i 18 °C (64 °F) zimą, podczas gdy temperatury wody kształtują się pomiędzy 20-26 °C (68-79 °F). Suma rocznych opadów atmosferycznych wynosi 28 mm.

zdj. xta11 (lic. cc-by-sa 3.0), Wikimedia Commons

W 1861 rozpoczęto badania archeologiczne, jednak jak do tej pory objęły one jedynie około 7% obszaru o powierzchni 1200 km², na którym zarejestrowano około 1500 starożytnych miejsc.

zdj. xta11 (lic. cc-by-sa 3.0), Wikimedia Commons

Pomimo ciężkich warunków życia, w regionie tym już od VIII tysiąclecia p.n.e. żyły duże populacje ludzkie. W odróżnieniu od sąsiedniego górzystego regionu pustyni Negew i pustynnej wyżyny Synaju, tutejsze osady istniały nieprzerwanie przez minionych 10 tys. lat.

Głównym elementem, który wpłynął na historię regionu były zasoby miedzi i innych minerałów, starożytne drogi międzynarodowe, które przecinały region, oraz jego geopolityczna i strategiczna pozycja. Spowodowało to powstanie osad, które ignorowały warunki środowiskowe.

Pierwotna osada Eilat powstała na samym północnym czubku Morza Czerwonego, w miejscu obecnego jordańskiego miasta Akaba. Około VII tysiąclecia p.n.e. rozwinął się tutaj ośrodek handlowy z portem morskim. W pobliskiej Timnie istniał ośrodek działalności górniczej i rzemiosła miedzianego.

zdj. deror_avi (lic. cc-by-sa 3.0), Wikimedia Commons

W czasach panowania XII dynastii władców Starożytnego Egiptu (1976-1794 p.n.e.) Ejlat był głównym partnerem handlowym egipskiego portu Elim. Handel obejmował aromatyczną żywicę olibanową i mirrę - sprowadzane z Etiopii i Puntu; bitumy i naturalną sodę z Morza Martwego; tkaniny lniane z Byblos; amulety miedziane z Timny. W owych czasach Ejlat znajdował się na granicy Edomu i Midian, a był zamieszkały przez plemię Refidim (autochonicznych mieszkańców Synaju). Egipscy władcy sprawowali kontrolę nad portem handlowym Ejlat od IV dynastii (2670-2500 p.n.e.).

zdj. lic. PD, Wikimedia Commons

Biblia kilkakrotnie wspomina o osadzie Esjon-Geber, jako miejscu postoju Izraelitów podczas ich wędrówki z Egiptu do Ziemi Obiecanej, a także o sąsiednim mieście Elat. Hieronim i obecni archeolodzy łączą Elat z miastem Nabatejczyków, znanym w jego czasach jako Aila - położonym pomiędzy obecnym Ejlatem a jordańską Akabą na północnym krańcu zatoki Akaba. Król Dawid (1040–970 p.n.e.) podbił Edom i opanował miasto Elat, które zostało rozbudowane za rządów króla Azariasza (791-739 p.n.e.). Jednak już za panowania króla Achaza (734-728 p.n.e.) Elat został opanowany przez Syryjczyków.

Podczas panowania Rzymu wybudowano drogę rzymską łączącą Ejlat z nabatejskim miastem Petrą. Z okresu panowania Umajjadów zachowały się pozostałości osady, która była dużym ośrodkiem wytapiania miedzi. Znajdowała się ona pomiędzy obecną strefą przemysłową Ejlatu a kibucem Eilot. Przez Ejlat przechodziła "Droga Pielgrzyma", którą wędrowali Muzułmanie z Afryki przez Egipt do Mekki.

zdj. ד"ר אבישי טייכר (lic. cc-by-sa 3.0), Wikimedia Commons

Podczas I wojny światowej w 1916 oddziały Beduinów dowodzonych przez brytyjskiego oficera wywiadu Lawrence'a zajęły turecką twierdzę w Akabie. W ten sposób cały region znalazł się pod brytyjską kontrolą i w 1920 wszedł w skład Mandatu Palestyny.

29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło Rezolucję nr 181 w sprawie podziału Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. W myśl Rezolucji rejon Ejlau miał znajdować się w państwie żydowskim. Podczas wojny o niepodległość Ejlat został zajęty bez walki przez wojska izraelskie 10 marca 1949.

zdj. deror_avi (lic. cc-by-sa 3.0), Wikimedia Commons

Współczesny Ejlat istniał początkowo jako wojskowy posterunek Sił Obronnych Izraela. Bardzo szybko dostrzeżono strategiczne znaczenie tego miejsca i rolę, jaką może odegrać port w Ejlacie dla gospodarki Izraela. Z tego powodu od 1950 zaczęli osiedlać się tutaj pierwsi osadnicy żydowscy, stworzono pierwsze zakłady pracy i wybudowano port morski.

Dolina Timna, zdj. Little Savage (lic. PD), Wikimedia Commons

Jednak już w 1950 egipscy żołnierze zajęli dwie wyspy (Tiran i Sanafir) w Cieśninie Tirańskiej u wejścia do zatoki Akaba na Morzu Czerwonym. W ten sposób Egipcjanie przejęli całkowitą kontrolę nad żeglugą morską w cieśninie Tirańskiej, przez którą od tego momentu nie mogły przypływać statki płynące do portu Ejlat z towarami dla Izraela. Z tego powodu od 1951 port w Ejlacie był wykorzystywany jedynie jako baza izraelskiej marynarki wojennej. Dalszy bieg wydarzeń doprowadził do Kryzysu sueskiego w 1956, w wyniku którego odblokowano Cieśniny Tirańskie dla żeglugi izraelskiej.

W 1957 nastąpiło oficjalne otworzenie portu morskiego w Ejlacie. W styczniu 1958 oddano do użytko nową drogę łączącą Ejlat z miastem Be'er Szewa. W marcu 1959 Ejlat otrzymał prawa miejskie. W owym czasie w mieście żyło tam 6 tys. mieszkańców.

zdj. Acer GER (lic. cc-by-sa 3.0), Wikimedia Commons

W listopadzie 1959 przedstawiciel Arabii Saudyjskiej w ONZ zakwestionował prawo Izraela do korzystania z zatoki Akaba. Zdaniem Arabii Saudyjskiej Zatoka ta stanowiła arabskie wody terytorialne i dlatego Żydzi nie mogli z nich korzystać. Równocześnie król Saud ibn Abd al-Aziz as-Saud zażądał wycofania z rejonu zatoki Akaba międzynarodowych sił pokojowych UNEF, które zapewniały bezpieczeństwo swobodnej żeglugi przez Cieśninę Tirańską. 23 maja 1967 Egipt ponownie zablokował Cieśniny Tirańskie dla "wszystkich statków płynących pod flagą Izraela albo wiozących strategiczne towary" dla Izraela. W odpowiedzi izraelska armia rozpoczęła Wojnę Sześciodniową, w której Izraelczycy zajęli cały Półwysep Synaj. Zwycięstwo to skutecznie odblokowało zatokę Akaba i otworzyło Port Ejlat. Rozpoczął się wówczas okres szybkiego rozwoju gospodarczego miasta.

zdj. ד"ר אבישי טייכר (lic. cc-by-sa 3.0), Wikimedia Commons

W 1969 oddano do użytko nową drogę łączącą Ejlat z miastem Szarm el-Szejk na Synaju. Droga ta umożliwiła większej ilości turystów korzystać z atrakcji Synaju. Większość z nich przybywało w ten region właśnie poprzez miasto Ejlat, które w 1969 liczyło już 13 tys. mieszkańców.

W styczniu 1975 uruchomiono pierwsze czarterowe połączenia lotnicze Ejlatu z Europą. Równocześnie rozpoczęła się rozbudowa infrastruktury turystycznej i budowa nowych hoteli. Prowadzony proces pokojowy w konflikcie izraelsko-egipskim unormował sytuację na Synaju i stworzył warunki normalnego rozwoju dla miasta Ejlat, które w listopadzie 1985 ogłoszono strefą wolnego handlu.

Crowne Plaza Hotel, zdj. Sendelbach (lic. cc-by-sa 3.0),
Wikimedia Commons

W kwietniu 1989 ostatecznie ustalono przebieg granicy izraelsko-egipskiej i zwrócono miasto Taba Egiptowi. W październiku 1994 nastąpiło podpisanie traktatu pokojowego izraelsko-jordańskiego i otwarcie przejścia granicznego z Jordanią. Dzięki tym krokom Ejlat może rozwijać się jako miejscowość atrakcyjna turystycznie, odwiedzana przez turystów z całego świata.

Źródło: Wikipedia, (CC BY-SA 3.0), autorzy